ستاد اجرایی هم درگیر آش اقتصادی خود شد؟

شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران برای حضور در بازار‌های جدید معمولاً شرکت‌هایی را با نام‌های ناآشنا تاسیس می‌کنند و همین امر تخمین سهم بازار هر کدام را تقریباً غیرممکن می‌سازد. با این حال نتایج جست‌وجو‌ها نشان می‌دهد بخش عمده صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران در اختیار پنج مجموعه بزرگ است که دست بر قضا هیچ کدام خصوصی نیستند.

مخابرات ایران غول مخابراتی خاورمیانه که سرانجام در سال ۸۸ بخش عمده سهام آن از دولت جدا شد، هیچ گاه نتوانسته است مانند یک شرکت خصوصی فعالیت کند. پس از واگذاری شرکت مخابرات ایران، مدیران جدید ابتدا تلاش کردند هر گونه رابطه با نهاد‌های حاکمیتی را تکذیب کنند. به عنوان مثال تنها چند روز پس از اعلام نام کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین (تام) به عنوان برنده مزایده واگذاری سهام مدیریتی شرکت مخابرات ایران، محمدرضا مدرس خیابانی مدیرعامل شرکت شهریار مهستان، حضور سپاه در معامله مخابرات را تکذیب کرد و گفت: «از آنجا که برخی از شرکت‌های عضو کنسرسیوم در گذشته توسط گروه بهمن (سپاه) تاسیس شده این شائبه به وجود آمده که سپاه خریدار اصلی این سهم است.»، اما این روند نتوانست برای مدت زیادی ادامه یابد و در نهایت همه پذیرفتند خصوصی‌سازی مخابرات تنها در ظاهر رخ داده و این شرکت همچنان وابسته به نهاد‌های حاکمیتی است.

در سال‌های بعد روند انکار سهامداری نهاد‌های حاکمیتی جای خود را به انکار تاثیرگذاری داد. مالکان جدید که کم‌کم در هیات مدیره حضور یافتند، همواره تاکید کردند تصمیمات توسط آن‌ها یا نهایتاً مدیران کنسرسیوم اتخاذ می‌شود، اما چند سال بعد هنگامی که اختلاف دولت و مخابرات ایران بر سر توسعه شبکه و تعرفه‌ها بالا گرفت، زمزمه‌هایی شنیده شد که نشان می‌داد در مسائل اصلی و مهم هیچ یک از مدیران تام، توان و اختیار چانه‌زنی و تصمیم‌گیری ندارند. بعد از مدتی گفته شد هیات سه‌نفره متشکل از رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، توسعه اعتماد مبین به عنوان مالک بخش عمده مخابرات ایران به صورت زیر تقسیم شده است:

ترکیب کنونی سهامداران شرکت مخابرات ایران اکنون به این صورت است: ۵۰ درصد به اضافه یک سهم توسعه اعتماد مبین، ۵ درصد در بورس، ۵ درصد کارکنان، اندکی کمتر از ۲۰ درصد دولت و کمی بیش از ۲۰ درصد سهام عدالت. سهام تورکت گسترش الکترونیک مبین ایران ۳۸ درصد (متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام). بانک سینا ۱۰ درصد (۶۳ درصد سهام آن متعلق به بنیاد مستضعفان). شرکت شهریار مهستان ۲۷ درصد (متعلق به بنیاد تعاون سپاه). شرکت گروه اعتماد مهر پارس ۲۴ درصد (متعلق به بنیاد تعاون سپاه). شرکت سرمایه‌گذاری توسعه اعتماد ۹۹۹۹/۰ درصد. شرکت سرمایه‌گذاری گنجینه شایستگان ۰۰۰۱/۰ درصد.

شرکت مخابرات ایران مالک عمده سهام شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول) است و شرکت‌های مخابرات تهران و اصفهان، مهر اقتصاد مبین و گسترش الکترونیک مبین ایران دیگر سهامداران این اپراتور به شمار می‌روند. اما نکته جالب اینکه همراه اول خود از سهامداران مهر اقتصاد مبین است. این شرکت برای حمایت از سهام مخابرات ایران و همراه اول در بورس تاسیس شده و دیگر سهامداران آن، گسترش الکترونیک مبین، توسعه اعتماد مبین، مخابرات ایران و شهریار مهستان هستند.

چنین اتفاقی در میان شرکت‌های پرشمار زیرمجموعه گسترش الکترونیک مبین ایران بسیار رایج است، به طوری که برای یافتن سهامدار هر کدام از این شرکت‌ها وارد مجموعه‌ای از دایره‌های تودرتو خواهید شد.