۱۳ قانون مرخصی که هر کارگر و کارمند باید از آن‌ها مطلع باشد

کارگران برابر قانون کار در هر ماه ۲٫۵ روز مرخصی در کار‌های عادی طلب دارند. این عدد در سال می‌شود ۱۹۲ساعت که معادل ۲۶روز است. به این مرخصی، مرخصی استحقاقی می‌گویند که چهار جمعه در هر ماه هم روی آن می‌آید. بعضی‌ها دست خودشان نیست، مرخصی بیشتر می‌خواهند. قانون همه موارد را در نظر گرفته است

ماده ۶۲ قانون کار می‌گوید، روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد است.

ماده ۶۳ قانون کار می‌گوید، کارگران علاوه بر تمام تعطیلات رسمی کشور، یک روز دیگر هم تعطیلند و آن تعطیلی ۱۱ اردیبهشت، روز کارگر است که کارفرمایان نباید در این روز کارگران را به خدمت بگیرند یا وادار به کار کنند. ضمن آنکه حقوق و دستمزد و اضافه کار روز تعطیل کارگر باید محاسبه شود.

ماده ۶۵ قانون کار می‌گوید، در مورد کارگران فعال در مشاغل سخت و زیان آور، مرخصی سالیانه پنج هفته در نظر گرفته شده است که استفاده از این مرخصی حتی الامکان در دو نوبت در پایان هر شش ماه کار صورت می‌گیرد

ماده ۶۶ قانون کار می‌گوید، کارگر نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند. ا۵ ماده ۶۹ قانون کار می‌گوید، تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما، نظر ادارات کار تعیین کننده و لازم الاجراست.

ماده ۷۰ قانون کار می‌گوید، مرخصی کمتر از یک روز کار جزو مرخصی استحقاقی منظور می‌شود. در برخی ادارات و سازمان‌ها عنوان «مرخصی کمتر از دو ساعت و سه ساعت» برای انجام کار‌های ضروری کارگران تعریف شده که بیش از آن، مرخصی یک روز کامل محاسبه می‌شود.

ماده ۷۲ قانون کار می‌گوید، نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آن‌ها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین می‌شود.

ماده ۷۳ قانون کار به مرخصی‌های ارفاقی کارگران اشاره دارد و متاثر از حوادث و اتفاقات زندگی آن‌ها است که بعضا از آن به عنوان «مرخصی اضطراری» یاد می‌شود. در موارد خاص نظیر ازدواج دائم یا شرایط اضطرار نظیر فوت بستگان نزدیک و درجه یک و یا مواجهه با حوادث غیرمترقبه اعم از زلزله و آتش سوزی، کارگران مشمول قانون کار حق بهره مندی از سه روز مرخصی با حقوق و بدون کسر از مرخصی سالیانه را دارند.

ماده ۷۴ قانون کار می‌گوید، یکی از مرخصی‌های چالش برانگیز کارگران مرخصی استعلاجی است که باید به تایید سازمان تامین اجتماعی برسد. در قانون کار هیچ محدودیتی برای گرفتن مرخصی استعلاجی کارگران مشمول قانون کار پیش بینی نشده و به هر میزان که پزشک معالج تجویز کرده باشد، امکان استفاده از مرخصی استعلاجی وجود دارد؛ منتها این نوع مرخصی اعم از کوتاه مدت یا بلندمدت تابع ضوابط و مقررات قانون تامین اجتماعی است، به نحوی که مدت مرخصی استعلاجی باید توسط پزشک معتمد و معالج و یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی تایید شود تا هم جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران به شمار آید و هم مشمول پرداخت غرامت و دستمزد شود.

ماده ۱۶ قانون کار درباره مرخصی بدون حقوق است.استفاده از این مرخصی باید با موافقت کارفرما صورت بگیرد، چون نظر قانونگذار در خصوص قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصی‌های بدون حقوق استفاده می‌کنند، این است که قرارداد کار به حال تعلیق درآید و پس از آن کارگر به کار سابق باز گردد. موارد استفاده از مرخصی بدون حقوق شامل تحصیل، انجام سفر‌های طولانی، امور شخصی، گرفتاری‌های خانوادگی، تغییر کار و گذراندن دوره آزمایشی برای کار جدید است. مرخصی بدون حقوق حداکثر دو سال است که در صورت استفاده از مرخصی تحصیلی، به مدت دو سال دیگر قابل تمدید است. این

ماده ۴۳ قانون کار می‌گوید، کارگران کارمزد برای روز‌های جمعه و تعطیلات رسمی و مرخصی، استحقاق دریافت مزد را دارند و مأخذ محاسبه میانگین کارمزد آن‌ها در روز‌های کار کرد، آخرین ماه کار آن‌ها است.مبلغ پرداختی هم نباید کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.

ماده ۶۷ قانون کار می‌گوید، هر کارگر حق دارد در تمام مدت کار خود تنها برای یک نوبت به منظور ادای فریضه حج واجب تمتع یک ماه مرخصی بگیرد. کارگر می‌تواند از ۳۰روز مرخصی تحت عنوان «مرخصی استحقاقی» به شرطی که ۳۰روز مرخصی ذخیره داشته باشد، بهره‌مند شود و چنانچه مرخصی طلب نداشته باشد از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

ماده ۷۶ قانون کار، مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن را روی هم ۹۰ روز پیش بینی کرده است که در صورت امکان ۴۵ روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار گیرد. در این ماده تاکید شده که پس از پایان مرخصی زایمان، زنان کارگر باید به کار سابق خود بازگردند و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سوابق خدمت آن‌ها محسوب شود. البته حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد.